چرا دریاچه ارومیه ما آب ندارد اما وان ترکیه آب دارد؟! / پاسخ به شایعات اخیر

می‌گویند ابر دزدی شده، اگر هم ابرها را ندزدیده‌ باشند، پس لابد نمی‌گذارند که ابرها بیاید سمت ایران، و این‌ها شده دلایل کوه‌های بدون برف و زمستان خشک و بی‌بارش در ایران که از مرزهای ترکیه شروع شده و به همه جا هم سرایت کرده است. اما اگر از متخصصان و کارشناسان این حوزه سوال کنید، با دلایل علمی این حرف‌ها را رد می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بهانه این بحث‌ها هم عکسی بود از دو کوه در خط مرزی دو کشور ایران، یکی برفی و دیگری خشک.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی و رئیس شاخه زمین شناسی فرهنگستان علوم از جمله کسانی است که این شایعات اخیر ابردزدی در شبکه‌ها اجتماعی را رد می‌کند. او در پاسخ به این که علت اصلی ناپدید شدن ابرهای باران زا در شمال باختری ایران و تداوم آن ها در نواحی همجوار ترکیه چیست، می‌گوید: «رشته‌کوه‌های زاگرس که در جنوب غربی ایران و جنوب شرقی ترکیه در کناره‌ها اثری از سایه باران ایجاد می‌کنند. این مانع توپوگرافی باعث می‌شود ابرهای باران زا قبل از رسیدن به سمت شمال غربی ایران پراکنده شوند و این منطقه با بارش کمتری باقی بماند.»
او به وجود سامانه‌های اقلیمی محلی، مانند سامانه‌های پیشانی که می‌تواند بر توزیع بارندگی در منطقه اثر بگذارد، اشاره و اظهار می‌کند: «هنگامی که یک سامانه پیشانی پربارش به شمال باختری ایران نزدیک می‌شود، ممکن است با شرایط نامساعدی مانند هوای خشک یا باد عمودی مواجه شود که می‌تواند سامانه پیشانی را ضعیف کرده و باعث شود ابرها قبل از رسیدن به ایران از بین بروند. در مقابل، مناطق همسایه ترکیه برای توسعه و نگهداری ابرهای باران زا مساعدترند و در نتیجه بارش در آن مناطق بیشتر است.»
زارع ادامه می‌دهد: «ناپدید شدن ابرهای باران زا در شمال باختری ایران و تداوم آن ها در نواحی همسایه ترکیه را می‌توان به ترکیبی از توپوگرافی، گردش جوی و سامانه ‌های اقلیمی موضعی نسبت داد. این عوامل به تفاوت در توزیع بارندگی در منطقه کمک می‌کنند و در نتیجه سطوح مختلف بارش بین شمال غرب ایران و نواحی ترکیه ایجاد می‌شود.»
چرا دریاچه ارومیه ما آب ندارد اما وان ترکیه آب دارد؟
از جمله مقایسه‌هایی که این روزها در شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود و تاکید زیادی هم بر آن می‌شود، مقایسه دریاچه ارومیه و دریاچه وان در ترکیه است، که یکی بی‌آب دشه و دیگری همچنان پر آب است.زارع در مقایسه این دو دریاچه می‌گوید: «در نتیجه مقایسه عوامل مرتبط با سطح آب در این دریاچه‌ها که شرایط جغرافیایی و اقلیمی مشابهی دارند اما سیاست‌های مدیریتی متفاوتی بر محیط انها حاکم بوده می‌تواند راه مناسبی برای شناسایی علل کاهش آب دریاچه ارومیه باشد. مقایسه این متغیرها ممکن است به توضیح تفاوت‌های مشاهده‌ شده در رفتار دریاچه‌های ذکر شده در ده دهه ابتدایی سده بیست و یکم کمک کند. پارامترهای هیدرومتری و اقلیمی، و همچنین شاخص تفاوت طبیعی شده گیاهی و شاخص تفاوت عادی جریان آب، دما و تبخیر و تعرق در دو دریاچه اساساً روندهای یکسانی را نشان می‌دهد، اما این توضیح قانع کننده‌ای برای تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه نیست. نتایج بررسی‌ها نشان داده که پروژه‌های سدسازی و انحراف آب، گسترش کشاورزی آبی و ژرفای کم دریاچه ارومیه در بیشتر بخش‌ها از عوامل اصلی کوچک‌شدن و خشکی دریاچه ارومیه نسبت به دریاچه وان بوده است.»
او همچنین به اثر باد عمودی ناشی از نمک و متان بر روی دریاچه ارومیه در شمال باختری ایران نیز اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «برخی محققان براین باورند که ترکیب نمک و متان در محیط دریاچه خشک شده شرایط جوی منحصر به فردی را ایجاد می‌کند که به شکل‌گیری بادهای عمودی کمک می‌کند. وجود نمک در دریاچه ارومیه منجر به تشکیل بادهای عمودی می‌شود. تبخیر آب از سطح دریاچه با نهشته شدن نمک غلیظ و سایر مواد معدنی، هوای بالای دریاچه را در مقایسه با هوای اطراف متراکم‌تر و سنگین‌تر می‌کند. این اختلاف چگالی باعث ایجاد یک ناحیه منجر به تشکیل جریان‌های صعودی می‌شود. این جریان‌های صعودی می‌توانند الگوهای باد عمودی را ایجاد کنند.»
متان در دریاچه ارومیه
مساله‌ای دیگری هم در میان است که از سوی استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی مطرح می‌شود. دریاچه ارومیه حاوی گاز متان هم هست که ممکن است به اثرهای باد عمودی کمک کند. متان گازی است که اثر گلخانه‌ای قوی در جو ایجاد می‌کند و تخمین زده می‌شود که حدود ۲۵ درصد در گرم شدن دما منجر به تغییرات اقلیمی نقش داشته باشد. اما عملکرد آن بسیار متفاوت از دی اکسید کربن (گاز گلخانه‌ای شناخته شده‌تر) است. متان یک گاز گلخانه‌ای قوی است که می‌تواند گرما را در جو به دام بیندازد. با رسیدن انرژی خورشید به سطح دریاچه، گرم و دمای هوای بالای آن افزایش یافته است. متان با به دام انداختن مقداری از گرمای تابش شده از سطح دریاچه، این اثر گرم شدن را بیشتر کرده است. اختلاف دما بین سطح دریاچه و ارتفاعات بالاتر می تواند جریان های همرفتی را ایجاد کند که منجر به الگوهای باد عمودی می شود.
به گفته زارع اثرات ترکیبی نمک و متان –چنانچه میزان آن زیاد تشخیص داده شود-در دریاچه ارومیه محیطی مساعد برای شکل گیری بادهای عمودی ایجاد می کند. جریان‌های صعودی ناشی از اختلاف چگالی ناشی از غلظت نمک، همراه با جریان‌های همرفتی ناشی از تغییرات دما احتمالی ناشی از متان، منجر به حرکت عمودی توده‌های هوا می‌شود. این بادهای عمودی می توانند پیامدهای مختلفی برای الگوهای اقلیمی محلی داشته باشند و بر تشکیل ابر، الگوهای بارش و حتی بر پراکندگی آلاینده‌ها در جو اثر بگذارند.
چه کسی دریاچه ارومیه را خشک کرد؟

در پاسخ به شایعه‌های مطرح شده، این موضوع هم قابل تامل است، فرض بگیریم ابرها دزدیده می‌شود، پس دریاچه ارومیه را چه کسی خشک کرد؟
رئیس شاخه زمین شناسی فرهنگستان علوم در جواب می‌گوید: «علت اصلی تبدیل ارومیه به بستر دریاچه خشک شده دخالت انسان بوده است، عوامل اقلیمی هم اما به میزان کمتری نقش داشته اند، در حالی که عوامل انسانی نقش تعیین کننده‌ای داشته اند. در میان مداخلات انسانی، ساخت بزرگراه شهید کلانتری از وسط دریاچه نیز در خشکی دریاچه اثر داشته است ولی ساخت سدهای متعدد روی رودخانه‌هایی که به این دریاچه می‌ریزند به شدت به این فاجعه کمک کرد.»
او ادامه می‌دهد: «کاهش آب زیرزمینی نیز عامل مهمی برای خشک شدن دریاچه است. تجزیه و تحلیل روزهای غبارآلود درحوضه ارومیه، تنوع گرد و غبار بین سالی و فصلی را در کل غرب ایران نشان می دهد. این موضوع نشان می دهد که گرد و غبار حوضه ارومیه عمدتاً تحت اثر فعالیت گرد و غبار منطقه ای است، و تاکنون بستر خشک شده دریاچه به میزان کمتری در افزایش بار گرد و غبار نقش داشته است. جریان باد غالب غالباً جنوب غربی است که گرد و غبار شور ارومیه را به سمت شمال می‌برد و شهر تبریز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»

منبع: خبر آنلاین

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: ابر دزدی دریاچه ارومیه دریاچه وان شمال باختری ایران ابرهای باران زا دریاچه ارومیه سطح دریاچه گرد و غبار باد عمودی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۴۳۸۱۵۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دریاچه ارومیه برای تثبیت وضعیت به ۶ میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد

استاندار آذربایجان‌غربی گفت: حجم آب مورد نیاز برای تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه ۶ میلیارد متر مکعب است که با توجه به تبخیر سالانه ۲ میلیارد متر مکعب و میزان ورودی آب به دریاچه، نیازمند زمان لازم و برنامه‌ریزی منسجم از جمله مراقبت، رصد و اجرای برنامه‌های نرم‌افزاری هستیم.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از آذربایجان‌غربی، محمدصادق معتمدیان در برنامه صف اول شبکه سراسری خبر وسعت دریاچه ارومیه را در حال حاضر ۲ هزار کیلومتر مربع عنوان و اظهار کرد: وسعت دریاچه ارومیه نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل ۵۶۰ کیلومتر مربع افزایش یافته و حجم آب دریاچه نیز با ۶۰۰ میلیون مترمکعب افزایش نسبت به مدت زمان مشابه سال قبل، به ۲.۵ میلیارد متر مکعب رسیده و از لحاظ ارتفاعی نیز تراز آب ۲۰ سانتی‌متر افزایش یافته است.

وی در ادامه سخنان خود مشکل دریاچه ارومیه را در دو بخش تغییر اقلیم و کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما، همچنین مداخلات انسانی از جمله توسعه بخش کشاورزی و افزایش کاشت محصولات پرآب‌بر عنوان کرد و افزود: از سال ۱۳۷۷ شاهد روند نزولی آب دریاچه ارومیه بودیم و در مدت ۲۵ سال اخیر وضعیت دریاچه ارومیه به شکل کنونی درآمده است.

استاندار آذربایجان‌غربی با اشاره به اجرای برنامه‌های مختلف سخت‌افزاری در دولت‌های مختلف در راستای احیای دریاچه ارومیه گفت: در این مدت در حوزه نرم‌افزاری احیای دریاچه ارومیه کوتاهی شده است و ما شاهد افزایش ۱۴۰ هزار هکتاری باغ‌های حوضه آبریز دریاچه ارومیه هستیم و این مسئله موجب افزایش روند مصرف آب کشاورزی در این حوضه شده است.

معتمدیان با اشاره به حجم مصرف آب در برخی از محصولات پرآب بر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، عنوان کرد: مصرف آب باغات سیب و محصولات چغندرقند و یونجه ۵۷ درصد از آب کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه است و این مسئله ضرورت استفاده از محصولات جایگزین از جمله محصولات کم آب بر و تغییر الگوی کشت را در این حوضه افزایش می‌دهد.

وی رویکرد اصلی ستاد احیای دریاچه ارومیه را اجرای برنامه‌های نرم‌افزاری و تغییر الگوی کشت عنوان کرده و ادامه داد: علیرغم وجود مشکلات موجود در این مسیر از جمله ۷۳ هزار حلقه چاه غیرمجاز، با تاکید رئیس جمهور و مخبر رئیس کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه، در کنار تأمین معیشت مردم الگوی مناسب مدیریت مصرف آب در این حوضه طراحی و اجرا می‌شود.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در ادامه با قدردانی از تلاش دولت‌های گذشته در اجرای پروژه‌های مختلف سخت‌افزاری احیای دریاچه، تصریح کرد: با نگاه ویژه دولت سیزدهم و شخص رئیس جمهور و با اختصاص اعتبارات مورد نیاز، بسیاری از پروژه‌های نیمه تمام احیای دریاچه ارومیه در این دولت به پایان رسیده و هر سه ماه شاهد افتتاح و بهره‌برداری از یکی از پروژه‌های سخت‌افزاری احیای دریاچه ارومیه هستیم.

معتمدیان افتتاح تونل انتقال آب از کانی‌سیب را یکی از مهم‌ترین پروژه‌های سخت‌افزاری احیای دریاچه ارومیه عنوان کرده و گفت: با عزم جدی دولت و به ویژه وزارت نیرو و پیگیری‌های انجام شده و تأمین اعتبارات مورد نیاز، این پروژه به دست رئیس جمهور محترم در ۵ اسفند ماه ۱۴۰۱ به بهره‌برداری رسید.

وی با اشاره به رهاسازی آب از پشت سدهای استان در راستای احیای دریاچه ارومیه افزود: در کنار انتقال ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب از کانی‌سیب، از آذر ماه سال گذشته بر اساس مطالعات و برآوردهای انجام شده، حق‌آبه دریاچه ارومیه از پشت سدهای مهاباد، بوکان، تکاب و چراغ ویس سقز به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی شده است.

معتمدیان با اشاره به اینکه در حال حاضر روزانه حدود ۳۰ میلیون متر مکعب از طریق رهاسازی آب، به دریاچه ارومیه آب هدایت می‌شود و این روند تا دو هفته آینده ادامه خواهد داشت، اظهار کرد: با توجه به بارش‌های اخیر، پیش بینی می‌شود حجم آب دریاچه ارومیه تا ۳ میلیارد متر مکعب افزایش یابد.

وی ادامه داد: برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده در ستاد دریاچه ارومیه برای هدایت یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب حق‌آبه از طریق رهاسازی آب از سدهای حوضه آبریز دریاچه و همچنین رودخانه‌های فاقد سد بود که خوشبختانه این میزان به یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب نیز افزایش یافته و این نشان از اثرات مدیریتی و کنترل‌های لازم در روند رهاسازی و انتقال آب به دریاچه ارومیه و مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی است.

معتمدیان گفت: در حوزه سخت‌افزاری پروژه نیمه تمام خط انتقال بادین‌آباد به طول چهار و نیم کیلومتر در راستای انتقال ۱۸۰ میلیون متر مکعب آب به پشت سد کانی‌سیب و انتقال از طریق تونل به دریاچه که با تلاش‌های شبانه‌روزی در حال اجراست و پیش بینی می‌شود تا پایان اردیبهشت ماه به اتمام می‌رسد.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با قدردانی از حمایت‌های رئیس جمهور از مطالبه ملی احیای دریاچه، گفت: در دولت سیزدهم با حمایت ریاست جمهوری و تعامل و همکاری وزارتخانه‌ها و تمامی دستگاه‌های متولی، روند احیای دریاچه ارومیه با جدیت دنبال شده است.

معتمدیان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه حق‌آبه تالاب‌های دریاچه ارومیه در سال ۱۴۰۱ حدود ۶۵ میلیون مترمکعب تعیین شده بود، افزود: تاکنون ۹۰ میلیون مترمکعب آب از سدها به سمت تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه هدایت شده و این مسئله موجب تثبیت و احیای این تالاب شد.

وی همچنین با بیان اینکه شرایط خوب دریاچه ارومیه و تالاب‌ها، نشاط اجتماعی را برای جامعه به ارمغان آورده، خاطرنشان کرد: بهبود وضعیت دریاچه ارومیه و تالاب‌های اقماری آن، آثار خوب زیست محیطی و میزبانی از صدها هزار پرنده مهاجر را فراهم کرده است.

معتمدیان به استقبال گردشگران نوروزی و مسافران از بهبود شرایط دریاچه ارومیه نیز اشاره کرده و یادآور شد: با همکاری دستگاه‌های مختلف در راستای اجرای برنامه‌های فرهنگی احیای دریاچه ارومیه، اخیراً برنامه باشکوهی در ساحل دریاچه برگزار شد که با استقبال بی نظیر مردم روبرو شد و این مسئله علاقه ویژه مردم به دریاچه ارومیه را نشان داد.

وی همچنین با بیان اینکه برای احیای کامل دریاچه ارومیه حجم آب آن باید به ۱۴ میلیارد مترمکعب برسد، اضافه کرد: حجم آب مورد نیاز برای تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه نیز ۶ میلیارد مترمکعب است که با توجه به تبخیر سالانه ۲ میلیارد مترمکعب و میزان ورودی آب به دریاچه، نیازمند زمان لازم و یک برنامه‌ریزی منسجم از جمله مراقبت، رصد و اجرای برنامه‌های نرم افزاری هستیم.

معتمدیان در ادامه با اشاره به رویکردهای نرم‌افزاری احیای دریاچه ارومیه در کنار اهمیت صیانت و ارتقای معیشت مردم، افزود: در راستای تغییر الگوی کشت در شمال آذربایجان‌غربی، طرح ۳ هزار هکتاری کاشت درختان کم آب‌بر پسته و گردو اجرا شده است و این طرح می‌تواند به عنوان یک طرح نمونه در جایگزینی کاشت درختان گردو و پسته به جای درختان سیب در راستای افزایش درآمد کشاورزان و کاهش آب مصرفی در حوزه کشاورزی به باغداران معرفی شود.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به رویکرد دولت سیزدهم مبنی بر مردمی‌سازی امور نیز اشاره کرده و یادآور شد: همراهی مردم در اجرای سیاست‌هایی چون تغییر الگوی کشت، نیازمند تبیین برنامه‌ها و آگاهی مردم با استفاده از ظرفیت رسانه‌ها بویژه صدا و سیما و شبکه‌های اجتماعی است.

معتمدیان همچنین با اشاره به اختصاص ۶ هزار میلیارد تومان برای اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام نرم افزاری احیای دریاچه ارومیه در دولت سیزدهم، افزود: در کنار اجرای طرح کشت جایگزین، استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری و تداوم نهضت گلخانه‌ای نیز در خصوص احیای دریاچه ارومیه با جدیت دنبال می‌شود.

وی در پایان با تاکید بر اینکه مردم نقش اصلی را در حوزه نرم افزاری احیای دریاچه ارومیه دارند، تصریح کرد: مردم منطقه در کنار همراهی برای اجرای طرح تغییر الگوی کشت که افزایش درآمد را نیز به دنبال خواهد داشت، با جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز از حق‌آبه دریاچه ارومیه، همکاری لازم را با دستگاه‌های مربوطه داشته باشند.

کد خبر 751238